 |
Çingiz Aytmatov Gün var əsrə bərabər |
Sarı-Ozan çölünün sükutunda yaddaşın pıçıltısı...
Yedigei atını köhnə dəmir yolu izləri boyunca yavaş-yavaş sürürdü. Uzaqda, qırmızı qum təpələrinin arxasında günəş batmaq üzrəydi; sanki torpağın özü nəfəs alır, hər dəfə qum qoxusu ilə keçmişi xatırladırdı. O qədər keçmiş vardı ki bu çöldə — amma heç biri tam ölməmişdi. Sadəcə susmuşdu.
Göy üzü parlaq idi, amma Yedigeinin fikirləri tutqun:
"Zaman nədir, əgər bir gün içində bir insanın ömrünü yaşamaq mümkündürsə?" — deyə düşündü.
Bir zamanlar dost olmuş adamların adlarını xatırladı. Abutalıb, Kazangap... Hər biri bir əfsanəyə çevrilmişdi — çöldə səssizcə itib getmiş əfsanələr.
Uzaqda bir raket bazasının metal antenaları görünürdü. Hündür, yad və kənar. Sanki bu torpağın deyil, göylərin yadigarıydı. Amma Yedigei bilirdi: insan kosmosa da getsə, öz vicdanını özü ilə aparır. Və bəzən, bu çöldə bir qəbir daşı qədər sadə bir gerçək, bütün kainatdan daha ağır gəlir.
At dayanıb qulaqlarını tərpətdi. Sanki torpağın altından gələn nəsə eşitmişdi. Bəlkə də bu, keçmişin pıçıltısı idi. Yedigei isə əmin idi:
"Elə gün var ki, bir ömürlük yük daşıyır. Və elə ömür var ki, bir gün qədər də dəyərsizdir."