 |
Solomon Northup'ın 12 İllik Köləlik: İnsan Ləyaqətinin Triumfu |
Solomon Northup'ın "12 illik köləlik" əsəri (1853), Amerikanın quldarlıq dövrünün dəhşətli reallıqlarını birbaşa yaşanmış təcrübə ilə təsvir edən güclü bir avtobioqrafiyadır. Northup, Nyu-York ştatında azad doğulmuş, savadlı, ailəli bir musiqiçi idi. Onun həyatı Vaşinqtonda gəlirli iş vədi ilə aldadılıb qaçırıldıqdan sonra tamamilə dəyişir. O, 12 il ərzində Luiziana ştatının plantasiyalarında amansız köləlik şəraitində yaşayır.
Roman, azad bir insanın qəddarcasına "danışa bilən heyvana" çevrilməsinin psixoloji və fiziki iztirablarını bütün çılpaqlığı ilə göstərir. Northup, müxtəlif sahibkarların (o cümlədən nisbətən humanist olan Ford və sadist, qəddar Epps) əllərindəki məruz qaldığı işgəncələri təsvir edir. Əsərdə irqçiliyin qəddarlığı, ailələrin parçalanması (Eliza'nın hekayəsi) və köləlik sisteminin anti-insani mahiyyəti ön plana çıxır.
Northup’ın hekayəsi, onun ağlının, intellektinin və azadlığa olan sarsılmaz iradəsinin sayəsində məlum olur. O, öz azadlığını bərpa etmək üçün intellektini və diplomatik bacarıqlarını istifadə edir. Kanadalı marangoz Samuel Bass'ın köməyi ilə ailəsinə gizli şəkildə xəbər göndərə bilir və nəticədə Nyu-York qanunları vasitəsilə azad edilir. Bu memuar, yalnız bir insanın faciəsi deyil, ABŞ-da köləliyin ləğvində mühüm rol oynamış tarixi bir sənəddir.